بررسی و تحلیل نقوش انسانی در گچبری اشکانی

بناهای ایرانی با توجه به تنوع و کیفیت مصالح، سلیقه سازندگان آن با شیوه های مختلفی ( سنگ، آجر، نقاشی و گچ) تزئین شده اند. با تغییراتی که در معماری پس از دوران هخامنشی بوجود آمد، تزئین بنا با گچبری و نقاشی رونق پیدا کرد. استفاده از گچبری برای تزئین بنا پس از ورود سلوکیان به ایران و در دوران پارتی رونق وگسترش یافت. در این دوران بسیاری از ابنیه مذهبی و غیر مذهبی با نهقوش هندسی ، گیاهی و حیوانی و انسانی در زمینه گچی آراسته شد. در این پژوهش ، مطالعه نقوش انسانی در هنر گچبری اشکانی به منظور شناخت و دست یابی به پیشینه استفاده از این نقوش در هنر گچبری، مفاهیم و مضامین نفهته در نقوش و میزان تاثیرپذیری از هنر دیگر سرزمین ها انجام شده است. نقوش انسانی مورد پژوهش از دیرباز در هنر آرایش بنا استفاده شده است. کاربرد این نقش مایه با تاثیر از پیشینه پربار دوران پیش از خود ( هخامنشی) و تاثیر از هنر سنگ تراشی هلنی شکوفا شد. این نقوش با نمایش ویژه دوران اشکانی (تمام رخ) و یا تاثیر از هنر پیش از خود ( نیم رخ) و گاه با تاثیر از هنر هلنیسم ( واقعیت گرایی و حجم گرایی در نمایش) ، به صورت تمام قد، نیم تنه ، سر و به گونه ای است که در نه مفاهیم مذهبی و اساطیری ، بلکه مضامین اجتماعی و سیاسی را نیز در بر دارد . کاربرد نقوش انسانی در گچبری در زمینه مذهبی بیشتر تحت تاثیر عناصر بیگانه و نقوش غیر مذهبی با تاثی از هنر شرقی ایرانی بوده و گاه در ارتباط با کاربری بنا است.